Medeni Hukuk, bir ülkedeki vatandaşların kişisel durumlarını, ailevi ilişkilerini, mallar üzerindeki hak ve yetkilerini, diğer şahıslarla olan borç ilişkilerini, ölümlerinden sonra malvarlığında yer alan hak ve borçların akıbetini düzenleyen bir hukuk dalıdır.
Medeni Hukuk’a, kamu hukukunun karşılığı olarak bazen kişilerin özel hayatını düzenlediği için özel hukuk da denilmektedir. Medeni hukuk genel olarak şu alt dallara ayrılır.
Kişiler Hukuku: Kişiler Hukuku, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun birinci kitabında düzenlenmiştir. Kişiler gerçek kişi (insan) ve tüzel kişi (hükmi şahıs) olmak üzere ikiye ayrılır. Hukuk açısından kişilik, doğumla kazanılır ölümle biter. Her insan hak ehliyeti açısından eşittir Haklarını kullanmak için kişinin fiili ehliyetinin olması gerekir. fiil ehliyeti erginlik yaşı olup 18’dir. Gerçek kişilerin ilişkileri ya kan hısımlığı (kan bağı) yahut kayın hısımlığı (evlenme) yoluyla olur. Hükmi şahıs olan tüzel kişiler ise, insanların oluşturduğu kişilik hakkı taşıyan kurumlardır. Bu kurumlar Kişiler Hukukuna göre dernekler, bazı devlet kurumları, şirketler, sendikalar ve partiler de tüzel kişiliğe sahiptir.
Aile Hukuku: Aile hukuku, aileye ilişkin konularla ilgilenen, medeni hukukun kapsamı içinde yer alan bir hukuk dalıdır. Aile hukukunun başlıca konuları nişanlanma, evlenmenin koşulları ve hükümleri, boşanmanın koşulları ve sonuçları, mal rejimleri, aile konutu, soybağı, evlat edinme, velayet, çocuğun nafaka hakkı, vesayet, kayyımlık, yasal danışmanlık, yardım nafakasıdır.
Miras Hukuku: Miras hukuku, insanların ölümlerinden sonra malları üzerinde yapmak istedikleri ölüme bağlı tasarrufları ve ölümleri halinde, gaipliğine karar verilmesinden sonra veya ölüm karinesinin varlığı halinde mirasa konu mallarının (tereke) yasal mirasçılar ve diğer mirasçılar arasında ne şekilde paylaştırılacağını, borçlarının nasıl ve hangi sırayla ödeneceğini inceleyen bir özel hukuk dalıdır.
Eşya Hukuku: Eşya hukuku, Medeni hukuk dalıdır ve Medeni Kanun’un 4. kitabında genel olarak düzenlenmiştir. Kişilerin eşya üzerindeki mutlak haklarını (ayni haklar) düzenler. Eşya, bağımsız nesne olarak maddi bir varlığı ifade eder. Mülkiyet hakkı eşya üzerinde en geniş ve sınırsız ayni haktır. Sınırlı ayni haklar ise irtifak hakkı, rehin hakkı, taşınmaz yükünden doğan haktır. Eşyalar taşınır ve taşınmaz mallar olarak ikiye ayrılır. Taşınır mallar, mobilya, makina, araba gibi taşınabilen mallardır. Gayri menkul denilen taşınmaz mallar ise bahçe, tarla, arsa, ev, daire gibi malları ifade eder.
Borçlar Hukuku: Borçlar hukuku, kişiler arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen bir hukuk dalıdır. Borçlar hukukunun altında bir çok hukuk dalı bulunmaktadır. Bunlardan bazıları özel kanunlarla düzenlenmişken bazıları da 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun hükümleri ile düzenlenmiştir. Borçlar hukukunun bazı alt dalları şunlardır.
- İcra ve İflas Hukuku
- Ticaret Hukuku
- Şirketler Hukuku
- İş Hukuku
- Sigorta Hukuku
- Kira Hukuku